تپه بالکین

جای جای کشور پهناور ایران، مملو از آثار تاریخی ارزشمند است که هر یک بیانگر روایت های تاریخی و سمبل قدمت این سرزمین هستند. در شهرهایی چون شهریار، ری، اسلامشهر و بومهن که در نزدیکی استان تهران قرار دارند، جاذبه‌های گردشگری و آثار باستانی های فراوانی وجود دارند که چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کنند. یکی از این آثار باستانی تاریخی، تپه بالکین شهریار است که به دوران پس از اسلام مربوط می شود. تپه بالکین شهریار، از مهم‌ ترین آثار تاریخی شهریار است که به سبب اطلاع رسانی های کم درباره این مکان، این تپه آن طور که باید در بین مردم و افراد گردشگر شناخته شده نیست. این مورد لازم به ذکر است که این تپه، از قدمت بسیار طولانی برخوردار بوده و از مهم ترین مکان های گردشگری نزدیک به استان تهران برای علاقمندان به آثار تاریخی می باشد. در ادامه این مطلب قصد داریم، تا به معرفی بیشتر این تپه پرداخته و تمامی موارد پیرامون آن را شرح دهیم.

معرفی تپه بالکین شهریار

تپه بالکین شهریار که با نام تپه بالکی هم شناخته می شود، یکی از آثار باستانی ایران است که پیشینه تاریخی طولانی داشته و مربوط به هزاره سوم تاریخ می باشد. این تپه در روستای مهرچین، در شهرستان شهریار که از شهرهای اطراف استان تهران است قرار دارد. بالکین، نام یکی از مکان ‌های تاریخی مستقر در عصر آهن در بخش ملاردِ استان تهران، در دشت شهریار است. اگر به لغت ‌نامه دهخدا برای معنی نام بالکین مراجعه کنیم، بالکین، یک ده کوچک در بخش شهریار استان تهران با ۵ تن جمعیت معنی شده است. ولفرام کلایس، معمار و باستان ‌شناس آلمانی معروف، معتقد است که تپه غربی این منطقه، همانند یک ارگ عملکرد ‌دارد. تپه بالکین که در فاصله ۴۰۰ متری جنوب روستای مهرچین و ۵۰۰ متری شرق روستای حصار شال پوش واقع شده است، از وسعتی بیشتر از ۱۰ هکتار برخوردار بوده و می توان آن را به عنوان یکی از بزرگ ترین و مهم ترین محوطه ‌های استقراری عصر آهن معرفی کرد. چرا که مطالعات مقدماتی انجام شده بر روی یافته ‌هایی از این منطقه و همچنین موقعیت قرارگیری آن، نشان دهنده این است که این منطقه نقش بسیار مهم و اساسی در مطالعات فرهنگ‌ عصر آهن این منطقه ایفا می کند. سفال‌ هایی که در تپه بالکین یافته شدند، نشان دهنده استقرار فرهنگ عصر آهن ۱، ۲ و ۳ در این منطقه می باشند. البته در طول زمان، به دلیل انجام گود برداری ‌های غیرمجاز و تسطیح، بخش های گسترده ای از این تپه تخریب شده و حتی از بین رفته است. به جهت پیشینه تاریخی بسیار مهم و طولانی تپه بالکین، این محوطه به تاریخ ۱۶ اردیبهشت سال 1356، با شماره ۱۴۱۶ به عنوان یکی از آثار تاریخی ایران در لیست آثار ملی کشور ثبت شد.

تپه بالکین کجاست و مسیر دسترسی به آن

تپه بالکین از جاهای دیدنی شهریار به شمار می آید که در فاصله 40 کیلومتری غرب این شهریار، در دهستانی به نام مهرچین قرار دارد. برای دسترسی به تپه بالکین، باید 14 کیلومتر در جاده شهریار به بوئین زهرا جلو رفت تا تابلوی ورودی روستای مهرچین به چشم بخورد. پس از ورود به مهرچین، می توان تپه بالکین را مشاهده کرد.

آدرس تپه بالکین شهریار: استان تهران، شهرستان شهریار، روستای مهرچین، تپه بالکین.

معرفی اجمالی روستای مهرچین

شهرستان شهریار از شهرستان های واقع در استان تهران است که جمعیتی بالغ بر ۷۴۴٬۲۱۰ نفر داشته و دوازدهمین شهرستان پرجمعیت ایران به حساب می آید. شهرستان شهریار را نگین سرسبز غرب تهران معرفی می کنند که انواع مختلفی از میوه ها در آن کشت و عرضه می شود. شهرستان ملارد نیز از دیگر شهرستان های استان تهران است که تشکیل یافته از بخش مرکزی، بخش صفا دشت، منطقهٔ مارلیک و سرآسیاب می باشد. شهر ملارد که مرکز این شهرستان است، دارای جمعیتی برابر با ۳۷۷٬۲۹۲ نفر می باشد. همچنین، این شهرستان وسعتی معادل ۹۳۰ کیلومتر مربع دارد که فاصله آن از استان تهران تقریباً ۵۰ کیلومتر است. شهرستان ملارد از بخش شمالی با شهر فردیس، از بخش جنوبی با دهستان جوقین، از غرب با شهریار و از شرق با ماهدشت همسایه است. این شهرستان از دو بخش مرکزی و صفا دشت، دو شهر ملارد و صفا دشت، چهار دهستان ملارد شمالی و جنوبی، بی‌ بی سکینه و اختر آباد و همچنین ۵۹ روستا تشکیل یافته است. روستای مهرچین، یکی از این ۵۹ روستا است که از توابع بخش مرکزی شهرستان ملارد در استان تهران، می باشد. روستای مهرچین با ۹۷۰ نفر جمعیت، در دهستان ملارد شمالی واقع شده و آثار باستانی زیادی من جمله تپه بالکین را در خود جای داده است. طبق تحقیقات و یافته‌ های سطحی محققان از محوطه باستانی بالکین، کاشف به عمل آمده است که بالکین در سراسر دوران آهن، مسکون بوده است.

موقعیت مکانی تپه بالکین

تپه تاریخی بالکین در فاصله ۴۰۰ متری جنوب روستای مهرچین و در فاصله ۵۰۰ متری تقریبی شرق روستای حصار شال پوش واقع شده است. فاصله این تپه از سطح دریا نیز ۱۱۶۶ متر می باشد. علاوه بر این، موقعیت جغرافیایی که این منطقه قرار گرفته، در عرض جغرافیایی ۳۵٫۶۱۹۴۱۲ و طول جغرافیایی ۵۰٫۹۵۷۳۳۰ است. تپه تاریخی بالکین، در بین یک دشت صاف و هموار و زمین‌ های کشاورزی که در گذشته رونق داشته اند اما امروزه خشک و بدون محصول هستند، قرار دارد. این زمین های کشاورزی تا همین چند سال پیش، زمین های پربار و پر رونقی بودند، اما متاسفانه در چند سال اخیر بایر شده و به دلایل مختلفی دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرند. این طور که شواهد نشان می دهند، در زمان های گذشته این منطقه یک محوطه باستانی و تاریخی بسیار بزرگی بوده است که در طی زمان به دلیل انجام برخی اقدامات مانند گود و خاک برداری‌ و کاوش های غیرمجاز تخریب شده و بخش های گسترده ای از آن به شکل دو برجستگی شمالی و جنوبی درآمده ‌اند. برجستگی شمالی این تپه به طول و عرض ۸۰×۱۰۵ متر و ارتفاع ۵/۸ متر است. برجستگی جنوبی نیز به طول ۲۴۰ متر در جهت شرق به غرب، عرض ۱۹۵متر در جهت شمال به جنوب و ارتفاع ۷ متر می باشد. بخش های بسیار زیادی از غرب و مرکز این تپه تسطیح و خاک برداری شده اند و خاک آن ها برای کوره آجر پزی سجاد واقع در جنوب تپه مورد استفاده قرار گرفته است که این موضوع تا حد زیادی منجر به تخریب این اثر باستانی شده است. محوطه این تپه، تقریباً بیضی شکل است که تغییرات کاملاً محسوسی در ظاهر آن ایجاد شده است. قسمت شمالی این تپه دارای شیب تند و دیگر قسمت ‌ها نیز دارای شیب ملایمی هستند. سطح محوطه نیز پوشش نا متراکمی از بوته‌ های خاردار و اسپند را دارا است که این پوشش در بخش ‌های شمالی تپه به طور متراکم تری ظاهر شده است. در بیشتر مناطق تپه، به ویژه بخش های فرو ریخته و آبراهه ‌ها، تعداد زیادی از قطعات شکسته سفال به چشم می خورد که این شکستگی ها در راس تپه کم تر هستند. متأسفانه تخریبات متعدد و زیادی که در طی چند سال در این منطقه انجام گرفته، منجر به نابودی کامل محوطه تپه بالکین شده است که بیشتر این تخریب ها مربوط به سال ۱۳۸۴ می باشد. باستان شناسان و کارشناسان دغدغه مند فعال در این حوزه تلاش کردند تا به هنگام بازدید و بررسی تپه بالکین، با دقت بسیار زیادی همه گونه ‌های سفالی که بر سطح محوطه پراکنده اند را جمع آوری کرده و مورد مطالعه قرار داده اند. در همه مناطق سطح تپه بالکین، قطعات شکسته سفالی زیادی دیده می شوند که از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

آثار تاریخی تپه بالکین

طبق بررسی های انجام شده بر روی تپه بالکین توسط باستان شناسان و زمین شناسان، چند نمونه سفال بسیار مهم و شاخص مربوط به دوره‌ های مختلف جمع آوری و مطالعات مختلفی بر روی آن انجام شد. مواد و شواهد به دست آمده از دوره ‌های بسیار قدیمی از بررسی تپه بالکین نشان می دهد که به احتمال بسیار زیادی، سفال ‌هایی به رنگ خاکستری و سیاه که از این تپه یافت شده اند، قدیمی ‌ترین شواهد فرهنگی به دست آمده از تپه بالکین هستند. این قطعات، خمیره خاکستری تیره و پوشش گلی به رنگ های خاکستری و سیاه را دارا هستند. علاوه بر این، در محوطه ارگ تپه بالکین، سفال‌ هایی به رنگ خاکستری و با کیفیت بالا کشف شده اند که به عنوان قطعاتی منحصر به فرد شناخته می شوند. سفال های یافته شده در بخش بالا، با نوارهایی به شکل زیگزاگ و موجی تزئین شده‌ و در بخش پایین نیز، این خطوط موازی شکل هستند. 

قدمت آثار باستانی تپه بالکین

بررسی ها و مطالعاتی که توسط باستان شناسان و زمین شناسان در رابطه با تپه باستانی بالکین شهریار انجام شده است، اطلاعات ارزشمندی را درباره دوره های مختلف تاریخ و آثار به جا مانده از آن در اختیار ما گذاشته است. بر اساس مطالعات انجام شده، سفال ها و ظروف یافت شده از تپه باستانی بالکین از سفال‌ های شاخص عصر آهن می باشند. با توجه به گزارش برتون براوان، سفال‌ های به دست آمده از تپه بالکین با سفال ‌های قره تپه مشابه است. همچنین گزارش های دیگر حاکی از آن است که قدمت سفال های پیدا شده از تپه بالکین، به هزاره سوم و دوم قمری بازمی‌گردد. مجموعه سفال ‌هایی که از این تپه باستانی گردآوری شده و مورد مطالعه باستان شناسان قرار گرفته است، شامل چند گروه مختلف می باشد. در میان این سفال ها، سفال های خاکستری رنگ و سیاه رنگ صیقل شده نیز دیده می شود که به گفته باستان شناسان احتمالاً به استقرار دوره آهن ۱ در تپه بالکین مربوط می شوند. همچنین نمونه های سفالی مختلف از خمارآباد، گنج تپه خوروین، تپه گلستان، دروس شمیران و اقلان تپه و چندین محوطه باستانی دیگر پیدا شده که بی شباهت به سفال های تپه بالکین نیست. سفال ‌های خاکستری رنگی که در تمامی نقاط تپه بالکین یافت شده است، طبق مطالعات تطبیقی انجام شده، قدمتشان به عصر آهن ۲ برمی گردد. 

معماری تپه بالکین شهریار

در قسمت‌ های شمال و شمال غربی تپه بالکین، دیوارهای خشتی و آثار به جا مانده از آن دیده می شود. جستجوهای متعدد باستان شناسان و زمین شناسان و همچنین خاک برداری های غیر مجاز در محوطه تپه بالکین موجب تخریب و از بین رفتن نمای باستانی آن شده است، اما معماری قدیمی این تپه را نمایان کرده است. در برخی قسمت‌ های محوطه خاک برداری های متعدد و عمیقی که انجام شده، موجب بیرون آمدن دیوارهای خشتی با ارتفاع ۲ متری شده است. اما با این وجود نمی توان آثار معماری این تپه را به درستی بررسی کرد؛ چرا که بسیاری از قسمت های تپه بالکین از بین رفته و تخریب شده اند و تنها دیوارهای خشتی با قطر زیاد باقی مانده است. در سایر قسمت‌ های این تپه، ستون های خشتی نیز دیده می شود که متاسفانه به دلیل تخریب و قدمت بالای این بنا، ابعاد و اندازه دقیق ستون ها و خشت ها به دست نیامده است. اما همین دیوارها و ستون های خشتی نشانه های ارزشمندی از تاریخ هستند که هم اکنون به جا مانده اند و جزو جاهای دیدنی شهریار محسوب می شوند. همچنین آثار ارزشمند و سفال هایی که در محوطه تپه بالکین کشف شده است، نشان از قدمت طولانی این بنا دارد که به جوامع عصر آهن باز می گردد. همانطور که گفتیم به دلیل خاک برداری ها و کاوش های متعدد، بخش بزرگی از معماری این بنا آسیب دیده است و بیشترین قسمت این آسیب دیدگی ها به محوطه و قسمت غربی و مرکزی تپه مربوط می شود‌. در این نواحی ماشین های گود برداری و کوره آجر پزی سجاد، تپه بالکین و محوطه آن را تخریب کرده و حجم بسیار زیادی از سفال ها و سازه های باستانی را از بین برده است. بخش بسیار بزرگی از تخریب این محوطه در سال ۱۳۸۴ شمسی انجام گرفته و همچنان تا سال های اخیر نیز ادامه داشته است. بخش دیگری از تخریب های تپه باستانی بالکین، توسط زارعان باغات اطراف صورت گرفته است. در گذشته از خاک محوطه این تپه، به عنوان کود و خاک کهنه استفاده می شده است و تکرار این عمل در طول سال ها موجب از بین رفتن قسمت های حاشیه ای تپه باستانی بالکین شده است. از دیگر فعالیت هایی که موجب تخریب و از بین رفتن این تپه باستانی شده است، می ‌توان به حفاری چاله های متعدد اشاره کرد که نقش مهمی در تخریب لایه های باستانی و معماری بالکین داشته است. تعداد زیادی از چاله‌ های حفر شده در بخش جنوبی و شرقی محوطه بالکین دیده می شود. خاک برداری‌ ها و گود برداری هایی که در این منطقه انجام شده، شیب ها و دیوارهای عمودی ایجاد کرده که موجب نمایان شدن دیوارهای خشتی تپه شده است. همچنین این گود برداری ها موجب نمایان شدن قطعات سفالی در سراسر محوطه بالکین شده است که پراکندگی تعداد زیاد سفال ها و سنگ نوشته ها، نشان دهنده اهمیت تاریخی این بنا و شدت تخریباتی است که در آن انجام شده است.

تجهیزات مورد نیاز برای بازدید از تپه بالکین

تپه باستانی بالکین یکی از آثار مشهور و دیدنی های شهریار محسوب می شود که در فهرست آثار ملی کشور نیز ثبت شده است. برای بازدید از تپه بالکین در واقع به تجهیزات خاصی نیاز ندارید و تنها داشتن کفش و لباس مناسب و یک دوربین برای عکاسی برای ثبت این اثر باستانی کافی است. همچنین به هنگام سفر به شهریار و بازدید از بالکین توجه داشته باشید که این بنا قدمت بسیار طولانی دارد و از لحاظ تاریخی نیز برای کشورمان بسیار حائز اهمیت است؛ بنابراین در طول سفر تا حد امکان از آسیب و یا کند و کاش در محوطه بالکین خودداری کنید و در حفظ و نگهداری آن کوشا باشید. برای بازدید از روستای مهرچین و تپه باستانی به دریافت مجوز نیازی ندارید و در صورتیکه قصد بازدید از تپه باستانی بالکین و معماری تاریخی و دیوارهای خشتی آن را دارید، می توانید در طول سفر خود از راهنمایان محلی و بومی این منطقه کمک بگیرید. همچنین توجه داشته باشید که طبیعت کویری بالکین بسیار آسیب پذیر است و از این رو سعی کنید در طول بازدید خود نسبت به حفظ آن کوشا باشید و از آسیب رساندن به این تپه باستانی ‌و مناطق اطراف آن پرهیز کنید. 

صنایع دستی و سوغاتی ملارد و شهریار

صنایع دستی و سنتی از جمله مهمترین جاذبه های فرهنگی هر کشور و منطقه ای محسوب می شود که روحیه مردم بومی آن کشور یا منطقه را به نمایش می گذارد. صنایع دستی از مهمترین عناصری است که در توسعه اشتغال و‌ کارآفرینی و همچنین شکوفایی اقتصاد مردم یک منطقه نقش بسزایی دارد و بخش مهمی از اقتصاد جهانی محسوب می شود. شهرستان های ملارد و شهریار از آنجایی که در نزدیکی پایتخت قرار دارند، به دلیل دارا بودن جاذبه های طبیعی و گردشگری متنوع، میزبان مسافران زیادی هستند. بسیاری از ساکنین این شهرها را هنرمندانی تشکیل می دهند که به دلیل آب و هوای نامساعد تهران به باغات سرسبز این منطقه مهاجرت کرده و ساکن شده اند. در این شهرها بیش از ۶۰ کارگاه مختلف برای تولید صنایع دستی وجود دارد که بیش از ۳۰۰ نفر در آن فعالیت می کنند. از جمله معروف ترین سوغاتی های این منطقه می توان به جاجیم، کلیم، اشیا چوبی و سنتی، سبدهای حصیری و کیف های چرمی و همچنین شیرینجات و غذاهای محلی اشاره کرد.

بهترین زمان بازدید از تپه بالکین شهریار

بازدید از تپه باستانی بالکین به زمان خاصی اختصاص ندارد و شما می توانید در هر زمانی و در هر فصلی از سال به این منطقه سفر کنید و این تپه تاریخی را از نزدیک ببینید، در محوطه آن پرسه بزنید و عکس های جذابی ثبت کنید. در طول سفر خود به شهریار همچنین می توانید از سایر جاذبه های طبیعی مشهور آن از جمله تخت رستم، دشت شقایق، قلعه دهشاد، تپه فردوس و ... دیدن کنید. اما بهترین زمان برای سفر به شهریار و بازدید از جاذبه های آن و همچنین تپه بالکین، فصل بهار و تابستان است که هوا بسیار مطبوع است و باغات اطراف منظره چشم نوازی به این منطقه بخشیده اند. 

ویلاهای استخردار شهریار

 شهریار از جمله شهرستان های استان تهران با آب و هوای بسیار مطبوع و دلپذیر است که جاذبه های دیدنی متنوعی را در خود جای داده است. تپه بالکین یکی از مشهورترین دیدنی های این منطقه محسوب می شود که با قدمت طولانی که دارد، در آثار ملی کشور به‌ ثبت رسیده است. اگر شما نیز قصد سفر به این شهر و بازدید از جاذبه های دیدنی آن را دارید، می توانید با مراجعه به وب سایت باباسفر، نسبت به اجاره ویلا استخردار شهریار اقدام کنید و تجربه بی نظیری از اقامت در ویلاهای لوکس این منطقه و تماشای جاذبه های آن به دست آورید.

استان تهران، شهرستان شهریار، روستای مهرچین، تپه بالکین.

فصل بهار و تابستان.

تپه بالکین شهریار که با نام تپه بالکی هم شناخته می شود، یکی از آثار باستانی ایران است که پیشینه تاریخی طولانی داشته و مربوط به هزاره سوم تاریخ می باشد.

در تپه بالکین آثار تاریخی فراوانی وجود دارد اما یکی از مهم ترین این آثار سفال هایی است که از این منطقه یافت شده است.

ارسال نظر

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

امتیاز به این مطلب را از 1 تا 5 تعیین کنید

کاربر عزیز نظر شما بعد از تایید مدیریت سایت نمایش داده خواهد شد.